مصنفین اصول فقهاشخاص دارای تالیف در اصول فقه را مصنّفین اصول فقه گویند. ۱ - تعریفمصنّفان اصول فقه، کسانی هستند که در زمینه اصول فقه، تالیف و تصنیفی داشته باشند. ۲ - مصنفین اصولیبرخی از مصنّفان اصولی شیعه، از تاریخ آغاز اصول فقه به ترتیب عبارت‌اند از: ۱. «امام محمد بن محمد بن نعمان» ملقب به شیخ مفید، صاحب «الرسالة الاصولیة» یا «التذکرة باصول الفقه»؛ ۲. «سید مرتضی»، صاحب «الذریعة الی اصول الشریعة»؛ ۳. شیخ الطایفه «محمد بن حسن طوسی»، صاحب «عُدّة الاصول»؛ ۴. «ابن زهره»، صاحب «الغنیة»؛ ۵. «محقق حلی»، صاحب «نهج الوصول الی معرفة الاصول» و «معارج الاصول»؛ ۶. « علامه حلی حسن بن یوسف بن علی بن مطهر»، صاحب «تهذیب الوصول الی علم الاصول» و «مبادی الوصول الی علم الاصول»؛ ۷. «شهید اول»، صاحب «تمهید القواعد»؛ ۸. «حسن بن زین الدین»، صاحب «معالم الدین»؛ ۹. «شیخ بهایی»، صاحب «زبدة الاصول»؛ ۱۰. «میرزای قمی»، صاحب «قوانین الاصول»؛ ۱۱. «شیخ محمد حسین بن رحیم اصفهانی»، صاحب «الفصول فی الاصول»؛ ۱۲. «شیخ مرتضی انصاری»، صاحب «فرائد الاصول»؛ ۱۳. «آخوند خراسانی»، صاحب «کفایة الاصول». ۳ - مصنفین اصولی اهل سنتبرخی از مصنّفان اصولی اهل سنت عبارت‌اند از: ۱. «ابن ادریس شافعی»، صاحب «الرسالة»؛ ۲. «قاضی عبد الجبار معتزلی»، صاحب «العمدة»؛ ۳. «ابوالحسن بصری معتزلی»، صاحب «المعتمد»؛ ۴. «عبد الملک بن عبدالله جوینی»، صاحب «البرهان»؛ ۵. «ابو حامد غزالی»، صاحب «المستصفی»؛ ۶. «فخرالدین رازی»، صاحب «المحصول»؛ ۷. «ابوالحسن آمدی»، صاحب «الاحکام فی اصول الاحکام»؛ ۸. «بیضاوی شافعی»، صاحب «المنهاج»؛ ۹. «ابو زید دبوسی»، صاحب «تاسیس النظر»؛ ۱۰. «بزدوی»، صاحب «اصول الاسلام»؛ ۱۱. «رازی»، صاحب «اصول الجصاص»؛ ۱۲. «سرخسی»، صاحب «تمهید الفصول فی الاصول». ۴ - اختلاف در اولین مصنف اصولاصولیهای شیعه و اهل سنت، درباره اولین کسی که علم اصول فقه را تصنیف نموده است، اختلاف دارند؛ برخی از اصولیون اهل سنت «شافعی» را اولین مصنف دانسته‌اند، ولی بسیاری از اصولیون شیعه «هشام بن حکم» را اولین مصنف علم اصول می‌دانند که «الالفاظ و مباحثها» را تصنیف نمود و پس از او «یونس بن عبد الرحمن»، «اختلاف الحدیث» را که همان مبحث تعادل و تراجیح است، از امام موسی بن جعفر علیه‌السّلام روایت و تالیف کرد. [۱]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص (۶۷-۶۳).
[۲]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص (۲۰-۱۸).
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۴۰، برگرفته از مقاله «مصنّفین اصول فقه». |